Köpek Irkları
Canidae Ailesi
Hesperocyoninae
Borophaginae 40 milyon yıl önce Kuzey Amerika
Caninae
Canidae Alt Ailesi
Canis cins
Çizgili çakal (C. Adustus)
Altın çakal (C. Aureus)
Kara sırtlı çakal (C. Mesomelas)
Kızıl kurt (C. Rufus)
Habeş kurdu (C. Simensis)
Kır kurdu (Canis latrans)
Boz kurt (Canis lupus)
Köpek (C. lupus familiaris)
100 000 yıl önce Asya da köpekler kurtlardan ayrıldılar.
15 000 yıl önce doğu Asya da evcilleştirildiler.
Avcı toplayıcılar tarafından Bozkurttan evcilleştirildiler.
İlk evcil hayvanlardır.
Morfolojik ve davranışsal çeşitlilik çok fazladır.
Köpeklerde Davranış Gelişimi
Neonatal dönem
Geçiş dönemi
Sosyalizasyon dönemi
Gençlik (juvenil) dönemi
Erişkinlik dönemi
Neonatal Periyot
0-2 hafta arası
Uyuma ve emme
Anneye bağımlılar
Dokunsal ve kokusal uyaranlara yanıt verirler
Hareket etme yetenekleri sınırlı Yavaş emekleme ve kafa sallama
Vokalizasyonlar Viyaklama ve sızlanma
Vücut ısısı düzenlemesi iyi değil
Geçiş Dönemi
13 ile 18-20. günler arasıdır.
Motor yeteneklerin gelişimi Yürüme, eliminasyon
Oyunlar ve kuyruk sallama
Vokalizasyonlar (herhangi bir nesneye anlam yüklemeden, içerisinde bulunulan duruma göre özel, konuşmaya göre çok daha basit ve yüzeysel sesler) çeşitlenir.
Sosyalizasyon Dönemi
3-12. haftalar arası dönemi kapsar.
Korkunun ve agresyonun ilk işaretleri görülür.
Sosyal davranış gelişir Aktiviteleri koordine etme,
Aile üyelerine ve insanlara olan sosyal bağlantı gerçekleşir.
Gençlik Dönemi
12. haftadan seksüel olgunluğa kadar geçen süreyi kapsamaktadır.
Temel davranışlar oluşmuştur.
Motor yetenekler gelişmeye devam eder.
6-14 aylar arasında seksüel olgunluk
Seksüel ve agresif davranışlar
Erkek köpeklerde ayağını kaldırarak ürinasyon (işaretleme)
Cinsiyete bağlı olmaksızın sosyal rütbe için kavgalar başlar
Davranış oluşumunda 3 sistem rol alır:
Algısal
Motor
Merkezi sistemler
Merkezi Sistem
Duyusal enformasyon Motor Aktivite
Duyusal Sistem
3. haftanın sonunda gelişimi tamamlanır. Köpek davranışları:
Görme
En iyi düşük ışıkta, şafak ve akşam karanlığında
En iyi düşük ışıkta, şafak ve akşam karanlığında
Detayları, karmaşık şekil-modelleri ve renkli uyarıları algılamakta iyi değillerdir
Avlanma davranışlarında ve iletişimde önemlidir
Duyma
Kulaklar ses kaynağına yönlendirilir
Dış kulak ses dalgalarını kulak kanalına gönderir
Ses kaynağının yerini insanlardan daha iyi belirlerler
Avlanma davranışları için önemlidir
Vokalizasyonlar
Ağlama, sızlanma, mızmızlanma gibi infantil vokalizasyonları
Uluma (Sürünün diğer üyeleriyle iletişim kurmak ve bölgesini belirtmek amaçlıdır.) Köpeklerde sahibinin yokluğunda görülür.
Agresif hırlama
Edilgen sızlanma
Bölge savunma havlaması
Koklama
Birden fazla duysal sistem
Normal kokuları algılayan reseptörler
Vomeronazal organa ait reseptörler
Türe özel kokuları (feromonlar) algılarlar
Seksüel davranışların oluşumunda önemlidir
Kokunun geldiği yönün bulunması
Koku alma duyuları çok güçlüdür, bireysel kokuları tanırlar
İdrarla ve dışkıyla işaretleme
Köpeğin cinsiyeti ve rütbesi hakkında bilgi edinirler
Tat Alma
5 reseptör var: tatlı, tuzlu, acı, ekşi, umami
Yiyeceğin seçimi ve zararlı yiyeceklerden kaçınma
Ağrı-Acı Duyusu
Köpek ırkına göre ağrı-acı hissetme eşiği değişir.
Stresli durumlarda endorfinlerin salınması sonucunda eşik yükselir.
Sosyal Davranışlar
Kurtlar mükemmel derecede sosyal hayvanlardır.
İletişimde pek çok yüz mimiği ve vücut duruşu kullanırlar.
Köpeklerde ise evcilleştirmeyle birlikte iletişim farklılaşmıştır
Vokalizasyonlar köpeklerde kurtlara göre daha gelişmiştir
Sürü halinde yaşarlar ve sürüdeki bireylerle işbirliği yaparlar.
İnsanlarla iletişim kurmakta, vücut dillerini okumakta oldukça duyarlıdırlar.
Sosyal Oyun
Sosyal hayatın temel kuralları öğrenilir.
Hangi şiddette ısırılabilir,
Hangi sertlikte etkileşime girilebilir,
Anlaşmazlıklar nasıl çözülür.
Dominant ve edilgen roller denenir.
Oyun sırasında adil olma duygusunu da öğrenirler.
İletişim Becerileri
Öğrenilen davranışlardır.
Özellikle vokalizasyonlardaki çeşitlilik göze çarpar.
Gruplanma
Gruplar çiftler, aileler ya da sürüler halinde olabilir.
Sürü büyüklüğü sosyal faktörler ve gıda kaynaklarına göre değişir.
Bağlanma davranışı İnsanlardakinden daha güçlü ve uzun sürelidir.
Ebeveynlik
Yavruların bakımı erkek ve dişi tarafından gerçekleştirilir.
Diğer sürü üyeleri de yardım eder.
Sosyal Öğrenme (türdeşler arasında)
Sosyal davranışlar,
Avlanma becerileri,
Beslenme davranışları.
Sosyal Haklar ve Dominans Hiyerarşisi
Agonistik karşılaşmalar
Vücut büyüklüğü, cinsiyet, ırk, dominant hayvanın sürüden ayrılması
Dominant hayvanlar yavrulara da dominant
Yavrunun burnunun ısırılması
Yavrunun dominant hayvanın burnunu yalaması
Kafasını dominant hayvanın yüzünün önüne yaslaması
Köpek ırkları arasında farklılık
Sosyal hiyerarşinin kurulması,
Sosyal oyun,
Sosyal tolerans
Rakibi yatıştırma, baskılama gibi taktikler görülmeyebilir
Bazı ırklarda (poodle)
Evcilleştirme sırasında türdeşleriyle bir grup içinde yaşama yetenekleri azalmıştır
Grup agresyonu görülebilir.
Sosyal Gelişim
İlk 6 hafta da maksimum, 6 aylığa kadar sosyal oyun görülür
Temas oyunları (ısırma ve dövüş oyunları)
Kovalamaca-Yakalamaca
Köpeklerde oyunlar değişik havlamalarla başlatılır
Bu sürenin sonunda hiyerarşi kurulmuştur, oyunlar agresifleşip ciddi dövüşlere yol açabilir.
8. aydan sonra oyun oynama azalır.
Cinsel Davranışlar
6-14 aylar arası ergenliğe ulaşırlar, küçük ırklar daha erken ulaşır.
Mevsime bağlı monoöstrus- ilkbahar ve sonbahar
Proöstrus- 9 gün
Östrus- 4-10 gün
Metaöstrus Diöstrus-40-60 gün
Anöstrus- 6 ay
Dişide ilk siklusta LH, östrodiol seviyeleri düşüktür.
Dişi köpekler daha seçicidir.
İdrardaki koku östrusu gösterir.
Annelik-Doğum Davranışları
Gebelik yaklaşık 60 gün sürer.
20-30 dak. aralıklarla yavrular doğar.
Anne göbek kordonunu koparır, zarları yer ve yavruyu temizler. Yavruları yalama
Yemek için uyarı
Ürinasyon, defakasyonu uyarma
Yavruları yuvaya yönlendirme
1-2 gün yuvada, 2. haftadan sonra 2-3 saat dışarda.
Annelik-Doğum Davranışları
5. haftadan sonra laktasyon azalır, anne bakımı sınırlanır.
60. günde sütten kesilirler.
4-6. haftalarda anne yiyecekleri kusabilir.
Yavrular yiyecek istemek için annenin ağzını yalarlar.
