Köpeklerin Akciğer ve Hava Yolu Hastalıkları
Giriş
Solunum sistemi büyük ve küçük hava yolları ile akciğerlerden oluşur. Bir köpek burnundan veya ağzından hava soluduğunda, hava, sağ ve sol bronşlar olarak bilinen tüplere ayrılan trakeadan aşağıya, ardından akciğerlerde bronşiyoller adı verilen daha küçük hava yollarına doğru hareket eder. Bronşiyoller, hava ile kan arasındaki bariyerin ince bir zar olduğu alveol adı verilen küçük keselerde son bulur.
Solunum sisteminin en önemli işlevi, oksijeni vücuda dağıtan kana vermek ve kandaki karbondioksiti uzaklaştırmaktır. Oksijen ve karbondioksit değişimi alveollerde gerçekleşir. Bu değişim hastalık nedeniyle başarısız olduğunda veya verimsiz hale geldiğinde, hayvan ciddi şekilde hastalanabilir. Solunum sistemi, solunan havayı ısıtıp nemlendirerek ve partikülleri filtreleyerek kendi hassas hava yollarını korur. Havadaki büyük parçacıklar genellikle burun pasajlarının, gırtlak, trakea ve bronşların mukoza astarına düşer ve ardından yutulmak veya öksürmek üzere boğaza taşınır. Küçük parçacıklar ve mikroorganizmalar vücudun bağışıklık sistemi tarafından yok edilir. Üst solunum yolları ayrıca koku alma duyusunu sağlar ve serin kalmaya yardımcı olmak için nefes nefese kalan köpekler gibi hayvanlarda sıcaklık düzenlemesinde rol oynar. Solunum sistemi ayrıca vücudu başka yollarla da korur.
Temel işlevleri aynı olsa da solunum yollarının anatomisi türler arasında farklılık gösterir. Örneğin, köpeklerin ve kedilerin solunum sistemleri birbirine benzer, ancak atların ve insanların solunum sistemlerinden farklıdır. Bu farklılıklar, bazı hastalıkların neden sadece belirli hayvan türlerini etkilediğini kısmen açıklar.
Kandaki oksijen seviyesi çok düşük olduğunda (hipoksi veya anoksi denir), hayvan solunum sıkıntısı belirtileri gösterecektir. Düşük oksijen seviyeleri, kan hücrelerinin oksijen taşıma kapasitesinin azalmasından, akciğerler ve vücuttan kan akışının azalmasından, akciğerlere giren ve çıkan gazların yetersiz hareketinden veya dokuların mevcut oksijeni kullanamamasından kaynaklanabilir (bu durumun neden olduğu bir durum) bazı zehirler). Hayvanın vücudu, nefes almanın derinliğini ve hızını artırarak, dalağın kasılmasını artırarak (daha fazla kırmızı kan hücresini dolaşıma zorlamak için) ve kan akışını ve kalp atış hızını artırarak kandaki düşük oksijeni telafi etmeye çalışır. Beyin oksijen eksikliğinden muzdaripse, sinir sistemi aktivitesinin baskılanması nedeniyle solunum fonksiyonu daha da azalabilir. Ayrıca kalp, böbrek ve karaciğer fonksiyonlarında azalma olabilir, bağırsakların normal hareketi ve salgıları gibi. Vücut, azalan oksijen seviyesini telafi edemezse, tüm vücut dokularının daha az verimli çalıştığı bir “kısır döngü” başlayabilir.
Köpeklerde solunum yolu hastalıkları yaygındır. Öksürme ve zor nefes alma gibi belirtiler çoğunlukla solunum yollarındaki sorunlardan kaynaklansa da konjestif kalp yetmezliği gibi diğer organ sistemlerinin bozuklukları nedeniyle de ortaya çıkabilir.
Hem çok genç hem de yaşlı hayvanlar, sağlıklı yetişkin hayvanlara kıyasla daha fazla solunum yolu hastalığı geliştirme riski altındadır. Doğumda solunum ve bağışıklık sistemleri tam olarak gelişmemiştir; bu, hastalık organizmalarının akciğerlere girip yayılmasını kolaylaştırır. Yaşlı hayvanlarda, hayvanın partikülleri filtreleme ve enfeksiyonla savaşma yeteneğindeki azalma, akciğerleri havadaki hastalık organizmalarına ve toksik partiküllere karşı daha savunmasız hale getirebilir.
Akciğer ve Hava Yolu Bozukluklarının Nedenleri
Köpeklerin Akciğer ve Hava Yolu Hastalıkları Akciğer hava yolu bozukluklarına genellikle virüsler, bakteriler, mantarlar veya parazitler ile doğrudan enfeksiyon ve ayrıca bağışıklık aracılı reaksiyonlar veya tahriş edici veya toksik maddelerin solunması neden olur. Travma (araba çarpması gibi) bir akciğerin veya hava yolunun çökmesine neden olabilir. Normalde köpek burun pasajlarında, boğazda, trakeada ve bazen akciğerlerde hastalık belirtilerine neden olmadan çeşitli bakteriler yaşar. Bu genellikle zararsız bakterilerin neden olduğu enfeksiyonlar, solunum savunma mekanizmaları başka bir enfeksiyon (distemper veya parainfluenza virüsü gibi), tahriş edici (duman veya zehirli gazlar gibi) veya hastalık (konjestif kalp yetmezliği veya akciğer tümörleri gibi) nedeniyle zayıfladığında ortaya çıkabilir. Hasta organizmalar, iyileşen hayvanların solunum yollarında yaşamaya devam edebilir. Strese girdiklerinde bu hayvanlar nüksetebilir; ayrıca diğer hayvanlar için bir enfeksiyon kaynağı görevi görebilirler. Aşırı kalabalık gibi kötü yönetim uygulamaları, genellikle daha sık ve daha ciddi enfeksiyonlara yol açabilen yetersiz sanitasyon ve çevresel koşullarla ilişkilendirilir. Köpek kulübelerinde genellikle enfeksiyonların yayılmasını destekleyen koşullar oluşur. Burun deliklerinin daralması, yumuşak damağın uzaması, yarık damak ve trakeanın daralması gibi doğumda var olan anormallikler solunum fonksiyon bozukluğuna neden olabilir. Tümörler, hava yollarında hasar ve trakeanın çökmesi zor nefes alma ve diğer solunum yolu hastalığı belirtileri ile sonuçlanabilir.
Akciğer ve Hava Yolu Bozukluklarının Teşhisi
Evcil hayvanınızın geçmişi ve veterinerin fizik muayenesi, solunum yolu hastalığının olası nedenini ve yerini belirlemeye yardımcı olacaktır. Göğüs ve boyun röntgenleri, obstrüktif üst solunum yolu hastalığı veya hava yolu tıkanıklığından şüphelenildiğinde yardımcı olabilir. Göğüs röntgeni tipik olarak öksürük, hızlı sığ nefes alma veya zor nefes alma gibi alt solunum belirtileri olan köpekler için yapılır. Kan gazı analizi veya nabız oksimetresi, kandaki oksijen miktarını ölçer ve şiddetli nefes darlığı çeken bir hayvanda oksijen tedavisine olan ihtiyacın değerlendirilmesine yardımcı olabilir.
Tıkayıcı üst solunum yolu hastalığından şüphelenildiğinde, veteriner hekiminiz burun, boğaz ve hava yollarını görüntülemek için çeşitli dürbünler kullanabilir. Akciğer hastalığından şüphelenildiğinde, veteriner akciğer içeriğini ve hava yollarını incelemek isteyecektir. Bu, trakea veya hava keselerini steril bir sıvıyla yıkayarak ve alınan sıvının içeriğini inceleyerek yapılabilir; transtrakeal yıkama ve bronkoalveolar lavaj gibi prosedürler bu şekilde çalışır. Bakteriyel pnömoniden şüphelenildiğinde, transtrakeal yıkama veya bronkoalveolar lavaj sıvısının bakteri kültürü, hangi bakteri türlerinin mevcut olduğunu ortaya çıkarabilir. Akciğerlerden alınan sıvının mikroskobik analizi ayrıca mantar, parazitik veya alerjik akciğer hastalıklarının teşhisinde yardımcı olabilir.
Veterinerin materyal toplamasının başka bir yolu da, az miktarda doku çekmek için göğüs duvarından sokulan ince bir iğne kullanmaktır; bu işleme ince iğne aspirasyonu denir. Akciğerin ince iğne aspiratları sıklıkla fungal pnömoni tanısında faydalıdır. Göğüs boşluğunda sıvı birikmesi olan köpeklerde, sıvının mikroskobik olarak değerlendirilmesine izin vermek için genellikle bir iğne (torasentez) kullanılarak biriken sıvıdan bir numune alınır. Göğüs duvarı içinden yapılan ultrasonografi, akciğer çevresinde oluşan hastalıkları (plevral hastalıklar) ve göğüs duvarına yakın yerlerde oluşan akciğer hastalığını teşhis etmek için kullanılabilir.
Aniden ortaya çıkan burun akıntısı, hapşırma veya her ikisi burunda viral veya bakteriyel enfeksiyon (her ikisi de yetişkin köpeklerde çok nadirdir) veya yabancı cisim varlığını düşündürebilir. Kalıcı vakalar, röntgen, bilgisayarlı tomografi (BT), endoskop ile inceleme veya burun dokusu örneği kullanılarak ek inceleme gerektirebilir. Burun dokusunun mikroskobik değerlendirmesi mantar enfeksiyonlarının teşhisine yardımcı olabilir; bununla birlikte, köpeklerin bakteriyel burun enfeksiyonlarının çoğu, diğer burun hastalıkları nedeniyle ortaya çıkar. Mantar solunum yolu enfeksiyonları için kan testleri bazen diğer test ve muayenelere ek olarak kullanılır.
Solunum Koşullarının Kontrolü
Ani beslenme değişiklikleri, sütten kesme, soğuk, hava akımı, rutubet, toz, zayıf havalandırma ve farklı yaş gruplarının karışımı, hayvan gruplarında solunum yolu hastalıklarında rol oynar. Hayvanların çeşitli kaynaklardan gelen stresi ve karışımından kaçınılmalı veya mümkünse en aza indirilmelidir. Bağışıklama, bazı solunum yolu enfeksiyonu türlerinin kontrol altına alınmasına yardımcı olabilir; ancak uygun çevre koşullarının ve hayvan bakımının yerine geçmez.
Akciğer ve Hava Yolu Hastalıklarının Genel Tedavisi
Solunum bozuklukları genellikle, etkilenen hayvanın yardım almadan çıkaramayacağı solunum sisteminde (örneğin burun ve akciğerlerde) aşırı salgıların üretilmesini içerir. Veteriner tedavisinin amaçlarından biri de salgıların hacmini ve kalınlığını azaltmak ve uzaklaştırılmasını kolaylaştırmaktır. Bu, enfeksiyonu kontrol ederek, sekresyonları incelterek ve mümkün olduğunda drenajı iyileştirerek ve materyali mekanik olarak uzaklaştırarak başarılabilir.
Solunum bozukluğu olan hayvanlar, veteriner tarafından aksi belirtilmedikçe normalde bol su almalıdır. Havaya nem eklenmesi, hava yolu salgılarının çıkarılmasını kolaylaştırabilir. Öksürük ilaçları (balgam söktürücüler) bazen salgıları inceltmek ve hayvanın öksürmesini kolaylaştırmak için kullanılır; ancak, nadiren yardımcı olurlar. Hava yolu tıkanıklığı şiddetli ise, büyük miktarlarda salgıların veteriner tarafından nazikçe emilmesi gerekebilir.
Bir hayvanın öksürüğü mukusu çıkarmaya yardımcı olmadığında (verimsiz bir öksürük), bazen öksürüğü bastırmak için ilaçlar kullanılır. Bronşiyal hava yolu kaslarının kasılmasının neden olduğu artan hava yolu direnci, bazen hava yollarını genişleten ve astım benzeri durumları ve kronik solunum yolu hastalığı olan hayvanlara reçete edilebilen bronkodilatörlerle tedavi edilir. Alerjilerin neden olduğu daralmayı hafifletmek için antihistaminikler kullanılabilir. Akciğerlerdeki bronşiyal tüplerin daralması, tahriş edici faktörleri ortadan kaldırarak, hafif yatıştırıcılar kullanarak veya heyecanlanma sürelerini azaltarak da önemli ölçüde azaltılabilir. Bakteriyel bir enfeksiyon varsa, genellikle antibiyotik verilir. Diüretikler (vücudun fazla sıvıdan kurtulmasına yardımcı olan ilaçlar) bazen bir hayvanın akciğerlerinde sıvı birikmesi olduğunda kullanılır.
Bir solunum yolu hastalığı kanda oksijen eksikliğine neden olduğunda, bu genellikle oksijen verilmesiyle düzeltilebilir. Ancak bu dikkatli yapılmalıdır çünkü çok fazla oksijen başka sorunlara yol açabilir.
Comments